13/06/2023
Özellikle son beş senedir; fırtına, dolu, aşırı yağış ve sel tarımsal üretimi vuruyor. Şubat sonunda kuraklık konuşurken Haziran'da sağanak, yağış, sel ve dolu afetini konuşur olduk. Son on günde yirmi ilde tarım ve hayvancılık büyük zarar gördü. Dolayısıyla çarşı pazar fiyatları düşmez. İki sene önce Van'daki sel sonrası hayvancılık için ortaya çıkan acı görüntüler, acil önlemler uyarısı vermişti. Tarım ve hayvancılık stratejik sektörlerdir. Bu nedenle "Yeni Tarım Stratejisi" oluşturulmalıdır. Tarım stratejik sektör ilan edilmelidir. Çünkü gıdaya erişim zorlaştıkça enflasyon da artmaktadır.
İnternette rastladığım modern tarım aletleri ile yapılanları izlemek bile keyifli. İşlesin de "alet işlesin" varsın, el övünsün. Yeni teknolojiler tarımsal üretim için son derece önemli. Tarım, verimliliğe çok açık. 75 yıldır artan nüfusa inat, gelişen tarımsal üretim var. 1950'de dünya nüfusu 2.5 milyar idi. Şimdilerde 7.5 milyar oldu. Üretmeden olmaz. Tarım için daha çok konuşacağız. Yeni devrin en kıymetlisi gıda olacak çünkü. Bu kadar verimli topraklara sahibiz üretim zor olmamalı. Üretemezsen, ithal edersin. İthalat kısaca; daha pahalı, daha borçlu, daha fakir, daha fazla işsiz demektir.
Şu anda ülkede gelinen nokta ufak ufak kemer sıkmanın zamanı geldiğini ortaya koyuyor. Tüketim kısılacak, kredi daralması yaşanacak, nihayet cari açık azalacak. Talep kısılarak olacak bütün bunlar. Onun da yan etkilerini yani döviz kurunda ve faizlerde yükselme, büyümede gerileme olarak hatırda tutmakta fayda var. Tabii bu söylem akademik bir söylemdir. Ekonomi yönetimi pratikte gereğini yapacaktır. Seçim sonrası yapılan açıklamalarla yatırımcılara, iç ve dış ekonomik aktörlere büyük bir umut yüklendi. Dünya Bankası, Küresel Ekonomik Beklentiler Raporu'nu yayınladı. 2023'de %3.2 2024'te %4.3 büyüme öngörüldü. Küresel ekonomi yavaşladı, yüksek küresel faiz ise büyümeye engel. Yükselen piyasa ve gelişmekte olan ekonomilerde finansal risk attı. Küresel büyüme %2.1 olur.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, "Daha müreffeh ve dirençli bir Türkiye için ilkelerimiz; şeffaflık, tutarlılık, hesap verilebilirlik ve öngörülebilirlik. Bunun için kurallara dayalı politika oluşturma taahhüdümüzü teyit ediyoruz" dedi. Bu açıklama olması gerekenin bakanın ağzından da bir kez daha ifade edilmesidir. Piyasa ilee ekonomik kurum ve kuruluşlara güven mesajıdır. Açık iletişim ve güven var şimdilik.
Öte yandan "Kur artması gerekiyorsa artırın" diyor Robin Brooks. Sonraya ertelemenin anlamı yok. Bütün mesele artmaya devam etmesinde. Ya yavaş yavaş ya da ani şok; yani bazuka etkisi. Belirsizlik, gerçekçi olmayan aşırı fiyatlama demek. Artık artacağı konusunda hemfikiriz. Bloomberg'in bir analizinde dolar için 30 TL tahmini gibi kur şokları %50 devalüasyon demektir. Bu çok büyük bir şok etkisi okuşturur; bunu düşünemiyorum. Dolar bugün 23.50 TL seviyesinde. Süreye yayılmış yükselme olabilir, ani yükselmeler olmamasını umuyorum. Ama içeride ve dışarıda bu beklenti olgusunu algılarla gerçekleştirmeye çalışanlar olacaktır. Bu da gerçekçi fiyatlamanın önündeki engeldir. Bayram sonrası daha net bir tablo üzerinden konuşabileceğiz diye düşünüyorum.
Devamı 
