Operasyonel riskler arttı. Maliyetleri de hatırı sayılır bir seviyede… Ekonomi, Ukrayna - Rusya gerilimi ile savrulmaya devam ediyor. İşte Wagner olayı son haftanın gündemi. Petrol fiyatları bütün zamanların rekorlarını kırmaya hazır. Dünyadaki enflasyon değerleri alabildiğine yükselmiş…

Türkiye’nin, 2023'ün ilk altı ayındaki cari açık rakamları, beklenen değerleri aşmış durumda. Bunun bir sonraki aşaması, 2023 boyunca yüksek bir finansman ihtiyacının doğmasıdır. Onun da en basit maliyeti, “kan kokusunu almış köpek balıkları” örneğindeki gibidir: yüksek faiz, ve yüksek CDS rakamları…

Faiz %1 bile olsa yüksek risk primleri yüzünden 5 yıllık bir borcun maliyeti Her 3 milyar için yaklaşık 1 milyar olacaktır. Bunun ehven-i şer bir yanı yoktur. “Yüksek bedeller ödenerek gelinen bu nokta…” diye başlayan tüm cümleler dünde kalmalıdır.

Türkiye için bu enflasyon ortamında düşük faiz ve düşük getiri önermek, mali açıdan kabul edilebilir değildi. Ekonomi yüksek faiz getirisi ile bulamadığı fonlar için; “yüksek faiz ödeyerek” borçlanmaktadır. Türkiye’nin bu süreçte faiz konusunda yapacağı her hamle stratejik olacaktır. Bunun iki etkisi; fonlama yeteneğinin artması ve “düşük kur” olarak kendini gösterecektir. Diyeceksiniz ki Merkez Bankası faizi 650 baz puan artırdığı halde neden kurlar düşmedi? Düşük kurun hemen gerçekleşmesi beklenmemelidir. Kısa vadeli bir operasyon söz konusu olamaz.

Yapılacak şey değişen koşullara uyum sağlamaktır. Otobanda giden bir aracın, yolun bakıma alınması ve kapalı olması gibi bir sebepten dolayı, girmek zorunda kaldığı “servis yolunda”, o yolun şartlarına göre gitmesidir. Kimse servis yolundan, otoban performansı beklemesin. Maliye politikası araçları süreçte yeterince etkili kullanılmalıdır. Artık para politikasının da bu sürece eşlik etmesi şarttır. Faizler belirli bir süre için “stratejik bir yaklaşımla”, kurun ve risk priminin ateşini söndürmek için kullanılmalıdır. Aksi halde politika faizi ile verilmeyen puanların, borç faizleri ile katlanarak ödenmeye devam edeceğini görecektik.

Cari açığın varlığı, ülkenin döviz ihtiyacının artarak devam etmesi anlamına gelmektedir. Halbuki önceki Hazine ve Maliye bakanları döneminde “faiz indirimi” programından beklenen, bugüne kadar mevcut “savaş riski” dışında başarı ile uygulanan bir programdır. Beklentileri karşılaması söz konusu olmuştur. Özellikle “cari fazla” hedefli bir “üretim ve ihracat” politikası ümit vermiştir.

Ancak yaşanan jeopolitik ve güvenlikle ilgili olumsuzluklar, Türkiye’nin mevcut kararlarını yeniden değerlendirmesi zorunluluğunu doğurmaktadır. Sonuçta düşük faiz politikası o dönem için geçerli iken; şimdi yeniden bir pozisyonlama şarttır.

Düşük faiz, yüksek kur, yüksek ihracat, yüksek üretim, azalan işsizlik ve cari fazla planı,beklenenden çok daha olumlu bir sonuçdoğurabilir. Ancak ithal edilen enflasyon ve maliyet enflasyonu özellikle hammadde girdi fiyatlarındaki doğalgaz ve petrol üzerinden gerçekleşen astronomik yükselişlerle birlikte ortaya çıkan enflasyon, evdeki hesabın çarşıya uymaması sonucunu doğurmuştur.

Bu siyasi bir geri hamle değil; tam aksine ekonomik bir zorunluluk sebebiyle “ön almadır”. Siyaseten her şey normal iken yapılan bir şey ile bütün şartlar değişmişken her şey değişmişken, kurallar değişmişken yapılan taktik bir hamle arasında fark vardır. Yeni şartlara, değişen kurallara adapte olmanın bir gereği olarak “stratejik faiz politikası” gündeme alınıştır.

Kurban bayramından sonra 3 Temmuz Pazartesi günü TÜİK enflasyon verilerini açıklayacak. Buradan gelecek olumlu rakamlar ve yeni yapısal kararlarla Türkiye pozitif olarak ayrışma yoluna ulaşacaktır.

*Bu yazı acarhoca.com'daki 15 Mart 2022 tarihli yazımın güncellenmesi ile oluşturulmuştur.*