İdeolojiler çağı olarak da bilinen 19’uncu yüzyılın ikinci yarısından 20’nci yüzyılın ortasına kadar geçen süre zarfında yaşanan değişim ve dönüşüm yıllarına; Osmanlı son döneminde denk geldi. Gerileme devrine girmiş olan ülkeyi kurtarmak için ortaya atılan fikir ve ideolojiler ilk kez o yıllarda oluştu. Bunlar arasında İslamcılık'tan Türk Birliği'ne kadar farklı görüşler vardı. Mustafa Kemal, bütün bunları gençliğinden beri inceledi, askeri ve siyasi dehasını kullanarak en uygununu tespit etti. I. Dünya Savaşı’ndaki yenilginin ardından başlayan Kurtuluş Mücadelesi'ni başarıyla tamamladıktan sonra devrimler ile taçlandırdı. Atatürk’ün önderliğinde yepyeni bir devlet vücuda getirilmişti. Bu devletin adı Türkiye Cumhuriyeti’dir.

Ulusal bağımsızlığın ancak ekonomik bağımsızlıkla tamamlanabileceğini gören Cumhuriyet’in genç kadroları, Anadolu’yu baştan aşağı demir ağlarla donatmış, sanayi atılımları gerçekleştirerek; fabrikalar, limanlar kurmuş, vatandaşını dış güçlere ezdirmemiş, ekonomik kalkınma planlarını uygulamaya sokarak mülkiyeti devlete; faydası yurttaşa ait olan dev tesisler inşa etmiştir. Bu iktisadi hamleleri; diplomasi, kültür ve eğitim alanlarındaki diğer çalışmalar izlemiştir. Atatürk dönemi Cumhuriyet'in en parlak yıllarıdır ve yapılanlar bugün dahi örnek alınmalıdır.

2. Dünya Savaşı’nın bitmesinin ardından dünyada değişen konjonktür demokratikleşmeyi gerekli kılmıştı. Türkiye'de de buna uygun olarak politik yaşantıyı sınırlayan tek parti uygulaması bizzat İsmet İnönü'nün çabasıyla son bularak; 1946’da çok partili siyasal hayata geçildi. CHP, ülkeye yaptığı hizmetlerle kendinden emindi. 40'lı yılların ikinci yarısındaki durgunluğa rağmen seçimi kazanacağını düşünüyordu. Fakat 14 Mayıs 1950’de iktidar el değiştirdi ve Demokrat Parti’nin devri başladı. DP'li Adnan Menderes, Celal Bayar gibi isimler eski CHP'liler olmasına rağmen bir süre sonra iktidarda güç zehirlenmesi yaşayacak; Türkçe ezandan başlayarak, anayasanın Arapça'laştırılmasına varıncaya değin her alanda eski arkadaşlarıyla ve CHP ile hesaplaşmaya işi götüreceklerdi. Bu hesaplaşma sözde Vatan Cephesi altında köy ve mahallelerde bile bölünme ve düşmanlığa dönüşmüş bir noktada iken askerin müdahalesi ile durmuştur. Ancak 27 Mayıs 1960’dan itibaren kurulan hükümetlerde yer alan veya Meclis’te temsiliyeti bulunan siyasal partiler, çeşitli cuntaların gölgesinde faaliyet göstermek zorunda da kalmışlardır. 70'li yıllar bir yandan terör bir yandan da ekonomik darboğaz ile geçmiştir ve "kayıp yıllar" olarak nitelendirilmektedir. Askerin, 12 Eylül 1980 müdahalesinden sonra ise partiler tamamen siyasal hayattan men edildiler.

Türkiye'de siyasal yaşam, askerden icazet alarak 1983’te yeni kurulan partilerle tekrar demokratikleşmeye başlamıştır.  Demokratik sistem; ancak 1987’de halkoylaması ile siyasal yasakların kaldırılmasıyla yerini bulmuştur. Dünyada 1989’da Berlin Duvarı'nın yıkılmasını 1991’de Sovyet’lerin dağılması izlemiş, soğuk savaş geride kalmıştır. Aynı yıl sıcak bir savaş hemen güneyimizde çıkmıştır. 1. Körfez Savaşı da göstermiştir ki emperyal güçlerin yeni çarpışma alanı Ortadoğu ve çevresidir. 90'lı yılları çeşitli  koalisyonlarla götüren Türkiye; on yılın sonunda terör sorununu çözmüş, depremleri ve ekonomik krizleri atlatarak Avrupa Birliği yolunda emin adımlarla ilerlemiştir. 57. Hükümet’in; bugün hala izaha muhtaç bir erken seçim çağrısıyla devrilmesinden sonra Türkiye, Adalet ve Kalkınma Partisi tarafından kurulan hükümetlerce yönetilmeye başlamıştır. AKP hükümetleri döneminin ilk yıllarında kendisinden önceki hükümetin kararları ve uygulamaları sayesinde bir takım ekonomik başarılar elde edilse de AKP bunu idare edememiştir. 21 yıl sonra içine düştüğümüz durum; karanlık bir kuyudur. Oysa AKP 22 yıl önce bugün "karanlığa kapalı aydınlığa açık" sloganı ile kurulmuştu.

Ecevit'in Irak'ın işgaline karşı oluşu ve genelkurmayda Hüseyin Kıvrıkoğlu gibi komutanların varlığı ABD'nin emperyal düşünceleri önünde engeldi. Ecevit hükümeti düşürüldükten ve genelkurmay başkanlığına önce Hilmi Özkök ardından da Yaşar Büyükanıt geldikten sonra ABD rahatlamıştır. 2003’te Amerika - Irak Savaşı’ndan beri bölgemizde yaşanan kaosa karşı AKP hükümetleri eli kolu bağlı oturmuş ya da oturtulmuştur. AKP, ne 4 Temmuz 2003 çuval olayında ne Suriye ve göçmenler meselesinde ne de terörde iyi bir politika sergileyememiştir.


2018'de dış güçlerin gözünü diktiği sıradaki yer olarak Kıbrıs ve Türkiye olduğunu dile getirmiştim. Ve şöyle yazmıştım: “Üstelik olası bir karmaşadan sağlam çıkabilecek ekonomik güç ve toplumsal birlik ortamı mevcut değildir.” AKP hükümeti, ancak başkanlık sistemiyle beraber PKK terörüne karşı önemli çıkışlar gerçekleştirebilmiş, Kıbrıs ve Akdeniz'deki hatalı politikasını değiştirmiştir. Fakat bu sefer de ekonomiyi yönetememiş ve enflasyon çıkmazına hepimizi sokmuştur. Ekonomi yönetiminde kesinlikle başarısız olmuştur. Üstelik Erdoğan, ekonomiden anlamadığı halde "ben ekonomistim" diyerek işin içinden çıkılmaz bir duruma gelmemize neden olmuştur. 

Tüm bunlar olurken muhalefet, bölgemizdeki tehditler ve ekonomik tehlikenin farkında olmadı. Ya da oldu ise bile sesi yeterince gür çıkmadı. Muhalefet, Türkiye’yi uçurumdan kurtarmanın derdine düşmedi, kendi derdine düştü. İYİ Parti, örneğin kendine “cesurlar hareketi” dedi ama yeterince cesur söylemlerde bulunmadı. CHP, 2018 seçimlerinin hemen sonunda yine iç karışıklığa düştü. Muharrem İnce genel başkanlığa aday oldu, kaybetti; bir süre sonra CHP'den istifa etti.

Oysa mevcut durum neydi? Ne olacağdı?*

AKP iktidarları döneminde; bizi biz yapan tüm değerler gibi hukukun üstünlüğü de ayaklar altına alındı. Yargı ele geçirilmiş, TBMM’nin yetkileri elinden alınarak; halkın taleplerini dile getirmesi engellenmişti. 9 Temmuz 2018 tarihinden itibaren ise ülke; tek bir kişinin ellerine bırakılmış vaziyette. Başkanlık sisteminin elbette yönetim mekanizması için önemli kolaylıkları var ama olumsuz özellikleri olumlulardan daha fazladır. Başkanlık sistemine dönük eleştiriler, AKP kanadından başlangıçta “millet iradesi böyle tecelli etti” denilerek geçiştirildi. Sonra çeşitli alanlarda düzenleme yapıldı. Yine de bugün Erdoğan'a sorulmadan kamuda üst düzeyde karar alınamamaktadır. Erdoğan'ın her gün yüzlerce kağıda imza atmak zorunda kaldığı belirtilmektedir. Oysa ki demokratik bir yönetimde; yasamanın alanına giren her konunun Meclis Genel Kurulu’nda konuşulabilmesi, tartışılabilmesi ve yürütmenin yasamanın denetimine açık olması, cumhurbaşkanlığının da bürokrat gibi imza yeri değil saygın bir yerinin olması gerekirdi. Yani mevcut durum; seçimle oluşmuştur ama demokratik değildir, sürdürülebilir hiç değildir.

Demokrasi aynı zamanda adalete, insan haklarına, hürriyete, özel mülkiyete dayalı bir sistemin kendisidir. Fakat AKP hükümetlerinin uygulamaları ile basın ve ifade özgürlüğü başta olmak üzere özgürlüklere, adalet mekanizmalarının işleyişine yönelik olumsuz kısıtlamalar; bir korku ve tehdit ortamı yaratmış durumdadır. AKP iktidarı; bu korkudan ve seçmen üzerinde yarattığı aldatmacalardan oluşan sahada hakimiyet kurarak ülkede istediği gibi top koşturmuştur. AKP iktidarı yıllarca CHP'nin tek parti oluşunu eleştirmiştir. Oysa şimdi parti iktidarı bile söz konusu değildir. Tüm yetkiler tek bir kişide toplanmıştır. Erdoğan kendisine “başkan” “reis” denilmesinden hoşlanıyor ama iş halkın sorunlarını çözmek olduğunda başkanlığını göremiyoruz!

“Başkan”ın kendi arzusu ve isteğine göre hazırlanan, içinde milletin ve milletin temsilcilerinden oluşan Meclis’in yer almadığı kararnamelerle işleyen bir hükümet modeli, toplumumuza zararlıdır. Bu yönetim biçimi; ülkeye huzur ve güven ortamı sağlamayacağı gibi uluslararası alanda da bizi 3. Dünya ülkeleri konumuna her geçen gün sürüklemeye devam edecektir. Bundan büyük bir utanç, hicap duyuyorum ve Erdoğan için teeddüp duyuyorum. Beştepe Sarayı’nda 2018 yılında yapılan göreve başlama törenine davetli devlet başkanlarının hangi ülkeden olduklarına bakıldığında da bu durumun daha o zamandan tescillendiği de ortadadır.

...Devam edecek...

*Neydi? Ne olacağdı? Kıbrıs'ta çok kullanılan yerel bir ifadedir. "Olan oldu, bakalım bundan sonra ne olacak" anlamında kullanılır.