Son 15 gün içerisinde üniversite finallerinden fırsat bulduğum kadarıyla kitap da okumaya çalıştım. Okuduklarımız, zihnimizde yeni uyanışlar yaratırken aynı zamanda ruhumuzda da yeni sükunetler yaratır. Yaşamın koşuşturmacasında hacıyatmaz gibi bir sağa bir sola yönelirken, okuduklarımız bize derinlik katar, dengemizi yeniden bulmamızı sağlar.

İlk olarak geçen bayramda okurken yarım kalan kitabı aldım elime. İçinde birbiriyle ilişkili çeşitli öyküler bulunan Necati Cumalı’nın “Dila Hanım – Makedonya 1900” kitabıydı bu. Onu tamamladım. Kapağında Türkan Şoray’ın fotoğrafının olduğu kitaptaki öyküleri edebi açıdan zevk duyarak Cumalı’nın üstün betimleme, açık ve yalın diliyle okuyorsunuz. Makedonya ve Balkanlar’da çok değil 110 yıl önce yaşanan acı olayları ve Türklere karşı Bulgarlar’ın, Rumlar’ın, komitacıların yaptıkları katliamları anlatıyor öyküler. Bu kitabı okurken daha sonradan filme alınmış Dila Hanım’ın öyküsünü okumuyorsunuz salt. Aynı zamanda Balkan Harbi’ni anlatan belgeselleri, filmleri, Elveda Rumeli dizisini izlemiş gibi oluyor, bütün göçmen anlatılarını yeniden hatırlamış gibi oluyorsunuz. Çünkü içinde yalnız çatışmalarda ölen ya da yurtlarında katledilenlerin acısı yok. Aynı zamanda sevgi, aşk, sıla ve yiğitlik temaları da var öykülerde.

Cumalı’nın kitabından sonra bilmem kaç yıl önce Yapı Kredi Yayınları’ndan aldığım, poşetinde öylece kalmış bir kitabı elime aldım. Biz, internette bazı fenomenlerin yaptığı gibi kutu açılışı yapamıyoruz! Ama poşetinden kitabı özenle çıkarıyoruz. Ferit Edgü’nün “Seyir Sözcükleri” adlı kitabından bahsediyorum. Bu kitapta mensur şiir diyebileceğimiz cümleler var. Üstadın kaleminden çıkan bu dizelerin pek çoğunun altını çizme gereksinimi duydum. Kitabın içinde yer alan ve “Şaman” başlığını taşıyan bölüm ise ders kitaplarında olması gereken bir bölümdü mesela. Edgü bu kitapta yer alan bazı bölümleri İstanbul’da sergilenen fotoğraf ve resim çalışmalarına eşgüdümlü olarak yazmış.

“Kenan Evren’in Anıları” okuduğum bir başka kitap. Eski Cumhurbaşkanımızın nasıl genel kurmay başkanı olduğuna dair kısımları çabuk atlayıp darbeye giden günleri anlattığı kısımlara ağırlık verdim, okurken. Biliyorsunuz bu kitaba karşı Bülent Ecevit, “Karşı Anılar” başlıklı bir kitapçık yazmıştı. Evren’in kendisine yönelik suçlamalarına cevap vermiş, ardından ikili bir televizyon programında karşı karşıya da gelmişlerdi. Bu noktada Kenan Evren’in yazdıklarında dikkat çeken bir unsur var. Dönemin Genelkurmay Başkanı Kenan Evren gerek cumhurbaşkanlığı seçimi gerekse de anarşinin önlenmesi bakımından devrin iki büyük partisi Adalet Partisi ve CHP’nin büyük koalisyonunun kurulmasında Bülent Ecevit’in daha yapıcı olduğunu belirtiyor. Ayrıca Ecevit’in 6 Eylül 1980’de işçilere hitaben “Sizler sahada olmazsanız; birileri gelir, düdüğü çalar, oyun bitti herkes evine der” sözünü de ele alıyor. Evren, kendisinin yayınlamış olduğu olduğu 30 Ağustos 1980 günkü Zafer Bayramı’nı kutlama mesajındaki ifadelerden Ecevit’in askerin yönetime müdahale edeceğini anladığı için bu cümleleri söylediğini belirtiyor. Ecevit’i ise başbakanken sıkıyönetim kararlarını geç almakla ve de anarşinin önlenmesinde sosyalist sola karşı ciddi tavır göstermemekle ise suçluyor.

Bir diğer okuduğum kitap Gökçe Fırat’ın “Türk’ün Ateşle İmtihanı” adlı kitabı. Bu kitap 2003 yılında AKP politikalarına karşı yazılmış. İleri Yayıncılık’tan çıkan kitapta Fırat’ın görüşleri genellikle absürt. Örneğin 2002 seçimlerini ele alırken her kesimi AB’ci ve ABD’ci olmakla suçlamış. Yine yazısının bir bölümünde “Ulusalcılık değil milliyetçilik” diyerek terminoloji tartışması yapıyor. Oysa kendisi bu kitabının yayımlanmasından 6 yıl sonra “Ulusal Sol Parti” diye bir parti kurmuştu. Bu absürt bir durum değil mi? Ardından hakkında FETÖ’cü olduğu iddiaları dolaştı, bir süre hapiste de yattı. Erdoğan’a yönelik hakaretleri ve idam ipi göstererek yaptığı konuşmalarla üç beş taraftarını da kaybetti ve kayboldu, gitti. Kitap da bu nedenle pek değer içermiyor ancak DSP-MHP-ANAP koalisyonun bir darbeyle yıkıldığını belirtmesi önemli. Bu iddiası doğrudur. Bu konuda daha önce “Pastayla Zehirlenen Başbakan Ecevit” yazımı okuyanlar meseleyi hatırlayacaklardır.

Ayrıca iki dergi okudum. İkisi de 2005 yılına ait dergilerden birinin adı “İşçi Mücadelesi”. Şimdilerde büyük bir müze ve kültür merkezi olan İzmit SEKA direnişi dergide kapak konusu olurken, TEKEL, THY, TÜRK TELEKOM özelleştirmelerine de değinilmiş.1 Mayıs’ın işçiler için neden bir bayram olduğunu ( çalışma süresinin 8 saate düşürülmesi ) ve ardından gelen katliamı ( 4 Mayıs ) dergide okudum, bilgilendim. Ancak derginin neredeyse yarısı 1915 Ermeni Tehcirine ayrılmıştı ve soykırım iddiası taşıyordu. Satırlar arasında bu iddialarını kanıtlayacak herhangi bir belgelerinin olmaması ise dikkat çekiciydi.

Diğer okuduğum dergi, editörlüğünü ASAM Başkanı Ümit Özdağ’ın yaptığı “Stratejik Analiz” dergisi idi. İçinde Sinan Oğan’ın da bir yazısının olduğu dergi, dönemin diplomasi ve küresel siyaset konularını ele almış. Yazılar akademik dile yakın ama herkesin anlayabileceği açıklıkta yazılmış. Bunlardan birindeki iddia bugün gerçekleşmiş diyebiliriz. Çin için 20 – 25 yılda dünyanın ekonomik anlamda lideri ve söz sahibi olacak denilmiş. Bu dergi 2005 yılında çıktığına göre bu sav hemen hemen kanıtlanmış gibi duruyor.

14 Haziran Cuma günü Karşıyaka Çarşı Kültür Merkezi’nde değerli Metin Soydeveli’nin düzenlediği etkinlikte yazar Aydın Şimşek konuşmacıydı. Akademik geçmişi olmasa da kendini yetiştirmiş ve özellikle felsefe ile edebiyatta güzel işler yapmış olan, Çiğli’de otururken yazarlık atölyesi derslerini de izlediğim Şimşek’in konuşmasını dinledim. Bu sırada yanımda oturan değerli edebiyat hocası Şerif Kutludağ, çok güzel lokumlarla birlikte bana son çıkan kitabını da takdim etti. “Selam Olsun” adlı şiir kitabını okurken her satıda kulağımda kendisinin tatlı sesini duyar gibi oldum. Halkın günlük dilinden izler taşıyan şiirler arasında “İtirazım Var” şiirini ise biçimi icabı zihnimde tam olarak bir yere oturtamadım. Acaba Denizli’nin Pamukkale Üniversitesi’nden emekli Öğretim Görevlisi Şerif Kutludağ bu şiirinde yeni bir yöntem mi denemiştir yoksa şiirin ifade ve imgelem sınırlarının dışına yolculuk mu etmek istemiştir bilemedim. Mutlaka kendisine sormalıyım diye düşündüm.

Yazımı tamamlamadan önce değerli okurlar, bir konuya dikkat çekmek istiyorum. O da ülkemizde yeteri kadar kitap okunmayışı, dergi ve gazete satışlarının düşmesi, ayrıca gençlerin okuduğunu anlamada ciddi problemler yaşamasıdır. Televizyonda ve sosyal medyada kullanılan olumsuz ve şiddet içeren dil bir de Türkçenin yanlış kullanımı, bozuk söylenişi ile birleşince ortaya kaba saba argo bir dil çıkıyor. Batı kentlerimizde İngilizce sözcüklerin sıkıştırılması ve plaza dili denilen özenti bir söyleşin ortaya çıkması, doğu kentlerimizde ise yazı dilimizde bulunmayan yerel sözcüklerin gittikçe günlük dile sokulması nedeniyle ortaya çıkan bozulma özellikle biz dil ve edebiyat emekçileri için deyim yerindeyse işkence oluyor. Haliyle acaba Meclis’imiz “Türkçeyi Koruma Kanunu” çıkarabilir mi diye ciddi ciddi düşünmeye başladım. Bununla birlikte yerel yönetimler de “Kitap ve Okuma Kulüpleri” kurarak hatta “Yazarlık Atölyeleri” ve “Tematik ya da Bütüncül Kütüphaneler” açarak dilimize, edebiyatımıza dolayısıyla kültürümüze katkı koyabilirler diye düşündüm. Her gün etrafımızı daha fazla saran “Saçma Olanın İktidarı ve “Basitin Hegemonyası ne zaman bitecek?” diye kafa yormaya başladım.

Sizler de acaba benim gibi endişeli misiniz? Yorumlarınızı ve değerli görüşlerinizi bekliyorum. İyi bayramlar diliyorum.